HƯỚNG DẪN CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ GÃY HAI MẮT CÁ CẲNG CHÂN

23 Tháng 7, 2025

- Là gãy đầu dưới xương mác (7cm cuối) và mấu trâm chày (5cm cuối)
- Đứt dây chằng chày mác dưới hoặc không
- Volkmann 1952 đã thêm vào danh từ trên gãy mắt cá thứ ba là gãy xương bờ sau của mặt khớp chày sên

I. ĐẠI CƯƠNG

- Là gãy đầu dưới xương mác (7cm cuối) và mấu trâm chày (5cm cuối)

- Đứt dây chằng chày mác dưới hoặc không

- Volkmann 1952 đã thêm vào danh từ trên gãy mắt cá thứ ba là gãy xương bờ sau của mặt khớp chày sên

*Cơ chế:

- Kiểu lật ngửa-khép: 15,5% = Weber A

- Lật ngữa xoay ngoài bàn chân: 68,5% = Weber B

- Lật sấp - dạng: 6% = Weber B

- Lật sấp - xoay ngoài: 8.5% = Weber C

II. LÂM SÀNG

- Rất đau cổ chân

- Cổ chân sưng, bầm tím ngay hay trễ hơn.

- Có thể xuất hiện bóng nước.

- Cổ chân biến dạng và đau, sờ 2 mắc cá rất đau.

- Cổ chân vẹo trong: gãy mắt cá ngoài, vẹo ngoài: gãy mắt cá trong

- Buông duỗi, gót nhô ra sau: trật khớp chày sên 1, gãy mắt cá thứ ba xê dịch

III. PHÂN LOẠI:

Phân loại Danis-Weber (thường được gọi rút gọn là phân loại Weber)

Loại A

Gãy xương mắt cá bên ngoài ở phía xa dây chằng chày mác (nối giữa hai đầu xa của xương chày và xương mác). Thường thấy các dấu hiệu:

-Dưới mức khớp chày mác dưới

-Dây chằng của khớp sợi chày mác còn nguyên vẹn

-Dây chằng delta (dây chằng chày sên) còn nguyên vẹn

-Mắt cá trong đôi khi bị gãy

-Thường vững: đôi khi vẫn cần nắn chỉnh mở và cố định bên trong trong trường hợp mắt cá trong bị gãy

Loại B

Gãy xương mác ngang mức khớp chày mác dưới. Đặc điểm thường gặp:

-Đường gãy ở ngang mức của khớp mắt cá chân, kéo dài lên trên và ra ngoài trên xương mác.

-Dây chằng chày mác còn nguyên vẹn hoặc chỉ bị rách một phần, nhưng không dãn khớp chày mác dưới

-Mắt cá trong có thể bị gãy hoặc dây chằng delta có thể bị rách

-Vững hay không tùy từng trường hợp

Loại C

Gãy xương mác phía gần so với dây chằng chày mác. Các đặc điểm thường gặp:

-Trên mức khớp mắt cá chân

-Đứt dây chằng chày mác, dãn rộng khớp chày mác dưới

-Có gãy xương mắt cá trong hoặc tổn thương dây chằng Delta

-Mất vững: cần mổ khx bên trong

Loại B và C gợi ý có tổn thương nhất định dây chằng chày mác (không thể định hình trực tiếp trên X-quang). Tổn thương này chính nó là mất vững và nhiều khả năng cần phẫu thuật để đạt được kết quả tốt. Gãy loại A thường ổn định và có thể được điều trị bằng các biện pháp đơn giản, chẳng hạn như bó bột thạch cao.

IV. ĐIỀU TRỊ:

a. Nguyên tắc:

-Nắn phục hồi hoàn toàn giải phẩu khớp cổ chân

-Nắn sớm trong vài giờ đầu để giảm sưng đau

-Nếu sưng nhiều kê chân cao vài hôm nắn sau

-Bảo tồn hay phẫu thuật đều cố định bột 6-8 tuần hay đến khi lành xương

b. Điều trị bảo tồn:

-Gãy bong sụn tiếp hợp 2 mắt cá

-Người già yếu

-Gãy không xê dịch

c. Điều trị:

-Weber A: Bột đùi bàn chân